SŁOWNIK POJĘĆ CYGAROWYCH

 

American Market Selection (AMS) – tym określeniem nazywana jest okrywa cygara w kolorze zielonkawym; nazwa pochodzi stąd, że takie cygara cieszyły się wielką popularnością w USA.

Banderola – kolorowa i zazwyczaj bogato zdobiona papierowa opaska, stanowiąca przede wszystkim znak identyfikacyjny producenta; banderola najczęściej umieszczana jest poniżej głowy cygara, a jej usunięcie poprzez rozklejenie lub zsunięcie zazwyczaj możliwe jest dopiero po odpowiednim rozgrzaniu cygara, co zazwyczaj następuje w trakcie palenia. Próby wcześniejszego usunięcia banderoli mogą doprowadzić do uszkodzenia liścia okrywowego!

Barwa – w cygarowym świecie tym słowem określa się kolor liścia okrywowego (pokrywy). Zakres barw cygar plasuje się pomiędzy kolorami jasnozielonym jak skóra legwana a czarnym jak śląski węgiel. Wszystkie odcienie dodatkowo noszą jeszcze specjalistyczne nazwy; natural, colorado, colorado claro czy maduro.

Binder – zobacz Zawijacz

Blend – to najogólniej rzecz ujmując mieszanka liści tytoniu, która tworzy specyficzny smak każdego modelu cygara; warto pamiętać, że tym mianem określa się liście znajdujące się we wkładce, liść zawijacza oraz liść okrywowy.

Bloom (lub Plume) – to naturalne zjawisko występujące w procesie starzenia cygar; w trakcie przechowywania ich w odpowiednich warunkach i odpowiednio długo cukry i olejki eteryczne zawarte w tytoniu pojawiają się na włoskach liścia okrywowego (pokrywy) w postaci białego, łatwo ścierającego się nalotu. Dobrze widać pod szkłem powiększającym zakończenia włosków i kropelkę białej substancji na ich końcach. Zjawiska tego absolutnie nie powinniśmy mylić z pleśnią na cygarach, która jest zjawiskiem niepożądanym; bloom dowodzi doskonałej jakości cygar i dobrych warunków ich przechowywania.

Boite Nature (fr. pudełko naturalne) – taką nazwę noszą zbiorcze opakowania cygar, wykonane najczęściej z cedru i zawierające od 25 do 50 sztuk.

Bukiet – to określenie przyjęto z terminologii „winiarskiej”, a oznacza wszystkie walory smakowe i zapachowe cygara.

Bunch – czyli inaczej wkładka, to zwinięte różne typy tytoni, które tworzą filler, czyli wypełnienie; bunch wraz z owijaczem – to „kukiełka”.

Bundle – półhurtowa metoda pakowania cygar, w której zamiast boite nature (pudełka naturalnego) używa się celofanu i usztywnienia z kartonu lub tektury, a której celem jest obniżenie ceny cygar; także nazwa wiązek gotowych cygar, zwykle zawierające 25 lub 50 sztuk.

Burros – tak nazywają się pryzmy zbudowane z zebranych liści, w których na plantacjach tytoń przechodzi skomplikowany proces fermentacji. Zazwyczaj są nakryte płachtą wykonaną z przewiewnego płótna, mogą ważyć nawet kilka ton i mierzyć do dwóch metrów wysokości. Podczas fermentacji powstaje w nich wysoka temperatura (wyższa co najmniej o kilkanaście stopni niż temperatura otoczenia); stałe mierzenie temperatury jest podstawową pracą plantatorów, wskazując im po pierwsze najlepszy czas na odwrócenie burros, a po drugie – czas zakończenia fermentacji.

Cedr – drewno cedrowe jest podstawowym materiałem do produkcji lub wykańczania humidorów, służy również do wyściełania ścian pomieszczeń, w których w fabrykach dojrzewają cygara. Nie dość, że nadaje cygarom charakterystycznego posmaku, to dodatkowo olejki aromatyczne, które się z niego uwalniają, chronią nasze zbiory przed insektami. Drewno cedrowe podlega specjalnej obróbce, podobnej do wypalania gliny (wygrzewanie w bardzo wysokich temperaturach), więc jest niepodatne na odkształcenia pod wpływem wilgoci, ale jednocześnie dość kruche.

Chavetta – specjalny nóż o kształcie półksiężyca, najważniejsze i praktycznie jedyne narzędzie torcedore (zwijacza), przycina się nim liście, upycha wkładkę i nadaje kształt gotowym cygarom.

Ciśnienie pudełka – wprawdzie większość cygar pakuje się tak, aby zachowały swój okrągły kształt, ale w niektórych przypadkach są one ciasno pakowane w drewniane pudełka; dzięki temu układa się je w warstwach o tej samej ilości, co pozwala na zastosowanie nieco mniejszych pudełek i dodatkowo zabezpiecza je w transporcie, ale przez ich „upchanie” nabierają kwadratowego przekroju; za to zjawisko odpowiedzialne jest właśnie „ciśnienie pudełka”.

Cohiba – to nazwa jednej z najbardziej znanych marek cygar, a jednocześnie jedna z nazw tytoniu, jaką posługiwali się pierwotni mieszkańcy Małych Antyli.

Cygaretka – to rodzaj małego cygara; wytwarza się je z liści tytoniowych (najczęściej ciętych), bez owijacza, a jako liść okrywowy stosuje się zazwyczaj tytoń homogenizowany; powstają „na sucho” dlatego nie ma konieczności trzymania ich w humidorze, a nawet jest to niewskazane, ze względu na dużą podatność tytoniu homogenizowanego na wilgoć. 

Cygaro maszynowe – wykonane przy dużym udziale maszyn, wypełnione przeważnie ciętymi liśćmi tytoniowymi.

Cygaro premium – wykonane w całości ręcznie, wysokogatunkowe i doskonałe jakościowo cygaro, zazwyczaj należące do najdroższych.

Cygaro ręcznie robione (hecho e mano, totalmente e mano) – cygaro wytwarzane całkowicie ręcznie; jedynym dopuszczalnym narzędziem jest chavetta.

Długa wkładka (long filler) – wkładka cygara wykonana z całych, nierozdrobnionych liści tytoniu.

Dojrzewanie (postarzanie)– proces zachodzący w cygarach przechowywanych przez dłuższy czas;  dojrzewanie można przeprowadzić we własnym zakresie (zobacz rozdział o przechowywaniu cygar).

Fermentacja – proces zachodzący w surowych liściach tytoniu, ułożonych w pryzmy, zwane burros; pod wpływem wydzielania się ciepła w pryzmach następuje między innymi uwalnianie się z liści amoniaku oraz nadmiaru nikotyny.

Format (vitola) – określa dwa wymiary cygara: długość oraz średnica pierścienia. Wzajemna relacja pomiędzy nimi zwykle jest dość dokładnie skodyfikowana i ma własną nazwę (robusto, panatela, churchill, corona).

Gilotyna – najpopularniejszy rodzaj obcinarki do cygar; otwarcie cygara przy jej pomocy następuje poprzez obcięcie końca główki, poniżej miejsca przyklejenia kapturka.

Głowa – to ta cześć cygara, którą wkłada się do ust. Okrywa ją przyklejony kawałek tytoniu nazywany kapturkiem.

Higrometr (wilgotnościomierz) – przyrząd do pomiaru wilgotności w humidorze; bywają higrometry analogowe i cyfrowe.

Humidor – specjalny pojemnik na cygara, zazwyczaj w formie skrzyneczki z drewna cedrowego; do jego podstawowych zadań należy utrzymanie odpowiednio wysokiego poziomu wilgotności, ochrona przed grzybami i pleśnią (cedr ma takie właściwości) i ochrona przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych.

Kalibracja – skalowanie higrometru, czyli „nastawianie” go tak, aby pokazywał rzeczywisty poziom wilgotności.

Kapturek – mały fragment tytoniu, wykrojony ze ścinków liścia okrywowego, który przykleja się na główce cygara; zapobiega rozwijaniu się liścia okrywowego.

Krótka wkładka (short filler) – wkładka cygara wykonana z pociętych liści tytoniu, stosowana w cygarach wytwarzanych maszynowo.

Maduro – rodzaj ciemnego liścia okrywowego; szerzej – odmiana cygar, w których liściem okrywowym jest właśnie liść typu maduro. Takie cygara charakteryzują się zwykle pięknym wyglądem i specyficznym, korzenno-drzewnym smakiem, a także wspaniałym, łatwym do rozpoznania aromatem. Liście typu maduro powstają w wyniku znacznie dłuższej fermentacji tytoniu, są więc szczególnie cenne.

Mieszanka (blend) – w większości cygar wkładka składa się z mieszanki różnych liści tytoniu, pochodzących z różnych odmian, różnych plantacji, lub nawet – z różnych krajów; osoby odpowiedzialne za dobór mieszanki to blenderzy.

Nikotyna – generalnie jest to trucizna; wysoce toksyczny związek chemiczny, zawarty między innymi w liściach tytoniu; ale na pocieszenie należy zaznaczyć, że liście używane do produkcji cygar zawierają najmniej nikotyny ze wszystkich rodzajów tytoniu (około 2%).

Obcinacz (gilotyna) – narzędzie służące do otwierania cygar; zazwyczaj dwuostrzowe, choć bywają modele jednoostrzowe, o zaokrąglonych do środka ostrzach (choć są też bardziej wymyślne kształtu).

Obcinacz nożycowy – przykład obcinarki dwuostrzowej w kształcie nożyczek, z charakterystycznymi, zaokrąglonymi ostrzami; doskonale nadaje się do otwierania cygar w formacie torpedo i we wszystkich mniejszych formatach.

Obieranie – ręcznie wykonywana operacja usunięcia ogonka z wysuszonego i przefermentowanego liścia tytoniu; zabieg ten, wykonywany ręcznie, definitywnie kończy wszelkie procesy zachodzące w „żywym” liściu.

Odpalanie cygara – skomplikowany i czasochłonny proces; aby wykonać go prawidłowo, niezbędna jest ostrożność i wprawa , do odpalania cygar służą zapalniczki gazowe (żarowe i zwykłe) lub zapałki cedrowe; dawniej używano także fidybusów. Odpalanie zapalniczką benzynową lub od płomienia świecy nie jest dobrze widziane, a w dodatku może popsuć smak cygara!

Otwieranie cygara – skomplikowany i czasochłonny proces; aby wykonać go prawidłowo, niezbędna jest ostrożność i ,  do otwierania służą wszelkiego typu obcinarki, wyrzynarki i narzynarki, a także szpikulce, scyzoryki i nożyki; zęby i paznokcie nie nadają się!

Pęd tytoniu – to cała, pojedyncza roślina; liście górne nazywane są corona, liście dolne – volado, liście środkowe (najbardziej cenne) – seco.

Pocenie się cygara – to zjawisko może wystąpić nawet w dobrych, markowych cygarach; polega na skraplaniu się na końcówce niezbyt miłych w zapachu i bardzo gorzkich w smaku substancji. Jeśli cygaro jest zbyt wilgotne, nie dość dobrze wysezonowane, lub jeśli palimy za szybko albo na dość dużym mrozie – skraplanie się tego obrzydliwego kondensatu jest prawie pewne. Rada jest jedna: kiedy pojawi się pierwsza kropla, należy mocniej przyciąć cygaro i palić dużo wolniej.

Pokrywa (liść okrywowy) – najważniejszy z handlowego punktu widzenia liść w cygarze, który z jednej strony odpowiada za wygląd całości, a z drugiej – ma niemały wpływ na smak.

Prace wykończeniowe – ostatnie prace wykonywane przy cygarze, już po nałożeniu liścia okrywowego; należą do nich przycinanie cygara, nakładanie kapturka i przyklejanie banderoli.

Rozmiar – mówiąc najogólniej to relacja pomiędzy długością cygara a jego grubością.

Składacze – wyspecjalizowani pracownicy fabryki cygar, których jedynym zadaniem jest przygotowanie „kukiełki”, czyli odpowiednie ułożenie liści wkładki i owinięcie ich zawijaczem; tak przygotowane „półprodukty” trafiają potem do specjalnych drewnianych pras, gdzie ostatecznie nabierają kształtu przyszłych cygar.

Stopa – ten koniec cygara, który należy podpalić.

Suszenie na gorąco – proces suszenia liści tytoniu z zastosowaniem podgrzanego powietrza; sprawia, że całość trwa znacznie krócej, ale daje liście mniej aromatyczne.

Suszenie na wolnym powietrzu – powolny proces suszenia i fermentacji liści tytoniu, który daje znacznie lepsze rezultaty, niż suszenie na gorąco; zazwyczaj przeprowadza się go w zadaszonych, otwartych suszarniach.

Średnica pierścienia (ring) – to miara grubości cygara, wyrażana w ilości 1/64 części cala. Skomplikowanie brzmi i ciężko się przelicza, dlatego w ogóle przeliczać nie warto, wystarczy mniej więcej przyjąć, że robusto ma pierścień 50 (mniej więcej! Tyle ma na przykład Partagas Serie D No. 4 czy Montecristo Robusto Edition Limitada 2006, wzorcowe w tym formacie), a corona – 42 (Bolivar No. 1 tubos czy Montecristo No. 2). jak zaczniemy przeliczać, to dostaniemy odpowiednio 19,84 mm i 16,7 mm. W milimetrach trudniej zapamiętać...

Tytoń homogenizowany – surowiec stosowany jako pokrywa większości cygaretek, powstaje w wyniku zmieszania sproszkowanego tytoniu i naturalnych klejów roślinnych, a następnie przepuszczeniu tej półpłynnej substancji przez specjalną prasę, która suszy mieszankę i formuje arkusze.

Tytoń młody lub zielony – niedostatecznie przefermentowany i wysuszony tytoń, zawierający znaczne ilości amoniaku i sporo nikotyny; generalnie z takiego tytoniu nie będzie dobrego cygara.

Usuwanie pączków – zabieg stosowany przez hodowców tytoniu w celu pobudzenia rośliny do skierowania energii wzrostu na wybrane liście; zazwyczaj z jednej rośliny uzyskuje się około 20 pełnowartościowych liści, więc pozostałe pączki liściowe są usuwane (ręcznie).

V-cutter – rodzaj narzędzia do otwierania cygar, które wykonuje nacięcie w kształcie litery V w poprzek całej główki. Szczególnie polecane przy otwieraniu cygar o większej średnicy (robusto, toro).

VSG – to skrót od „virgin sun grown”, oznaczający liście pochodzące z miejsca, gdzie uprawia się je pod „pełnym słońcem”, czyli bez stosowania zasłon z przewiewnego materiału.

Wiertak – narzędzie do otwierania cygar, które robi w głowie cygara mały otwór, ale wchodzi w cygaro na znaczną głębokość; ja generalnie nie polecam.

Zawijacz – duży i mocny liść tytoniowy, którego zadaniem jest owinięcie wkładki cygara i utrzymanie jej w należytym porządku.

Zwijacz (torcedore) – to osoba, której zadaniem jest przygotowanie dla nas najlepszego cygara. W zależności od systemu pracy ustanowionego w konkretnej fabryce, zwijacze albo wykonują cygara od początku do końca, albo tylko zajmują się nakładaniem liścia okrywowego i pracami wykończeniowymi.